Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility „Barbara po lodzie, Boże Narodzenie po wodzie” – znacie takie przysłowie? A słyszeliście o „Zimnych ogrodnikach”? | Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

„Barbara po lodzie, Boże Narodzenie po wodzie” – znacie takie przysłowie? A słyszeliście o „Zimnych ogrodnikach”?

Przysłowia dotyczące pogody stanowią zbiorową mądrość wielu pokoleń, które przez setki lat dawały wskazówki, zwłaszcza rolnikom, czy ogrodnikom i podpowiadały, jakiej pogody można się spodziewać.  Do dziś przysłowia sugerują kiedy oczekiwać przymrozków, kiedy będzie mokro lub sucho itd. Jednak rodzi się pytanie: czy przysłowia pogodowe się sprawdzają?

 

Jak wygląda sprawdzalność przysłów, gdy wziąć pod uwagę dane meteorologiczne? Postanowili to sprawdzić badacze interdyscyplinarnego zespołu naukowców składającego się z prof. Piotra Matczaka z Wydziału Socjologii UAM, dr Dariusza Graczyka, dr Adama Choryńskiego, dr Iwony Pińskwar z Instytutu Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN oraz dr Viktorii Takacs z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. Wyniki ukazały się właśnie w amerykańskim czasopiśmie „Weather, Climate and Society”. 

 

W badaniu wzięto pod uwagę 28 przysłów, które zostały wyselekcjonowane z przeszło 2000 funkcjonujących w Polsce, oraz dane pomiarowe z ostatnich 60 lat, z 20 stacji meteorologicznych z Polski oraz krajów sąsiednich.

 

Analiza wykazała, że:

1️. Dla większości przysłów sprawdzalność jest dość mała. Jest to związane ze zmiennością zjawisk pogodowych, ale też z tym, że przysłowia głównie odnoszą się do zjawisk, które zachodzą stosunkowo rzadko. Lepszą przewidywalnością cechują się przysłowia marcowo-lutowe, raczej mniej znane („Gdy Zbigniew i Patryk (17.03) mrożą ludziom uszy, zima jeszcze 2 niedziele mrozem i śniegiem prószy”; „Gdy Maciej Święty (24.02) cokolwiek lodu nie stopi, będą długo chuchali w zimne ręce chłopi”).

2️. Sprawdzalność przysłów spada wraz z biegiem lat. Coraz słabiej sprawdzają się one w badanym przedziale ostatnich 60 lat. Może to być związane ze zmianą klimatu.

3️, Sprawdzalność jest tym większa im bardziej stacje pomiarowe znajdują się na północny wschód. Najlepszą sprawdzalność odnotowano dla Mińska (Białoruś), Suwałk oraz Wilna (Litwa). Może to wynikać z faktu, przesunięcia granic po II wojnie światowej oraz powiązanych z tym przemieszczeń ludności, gdyż spowodowało to jednoczesne „przesuniecie” wiedzy zawartej w przysłowiach na zachód, na tereny, gdzie warunki klimatyczne są nieco inne.

 

Więcej można znaleźć w artykule:

Matczak, P., D. Graczyk, A. Choryński, I. Pińskwar, and V. Takacs, 2020: Temperature Forecast Accuracies of Polish Proverbs. Wea. Climate Soc., 12, 405–419, 

https://journals.ametsoc.org/doi/full/10.1175/WCAS-D-19-0086.1

 

Źródło: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN

WYDZIAŁY