Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility SZCZEP DĘBU BARTEK ZASADZONY W OGRODZIE DENDROLOGICZNYM WYDZIAŁU LEŚNEGO UPP | Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

SZCZEP DĘBU BARTEK ZASADZONY W OGRODZIE DENDROLOGICZNYM WYDZIAŁU LEŚNEGO UPP

Dąb Bartek, jedno z najstarszych drzew w Polsce, od wielu lat bardzo słabo owocuje, dlatego naukowcy i leśnicy postanowili rozmnożyć go innymi sposobami. Posadzone 11 grudnia 2019 r. w Ogrodzie Dendrologicznym Wydziału Leśnego UPP drzewko, to 3-letni szczep około 800-letniego dębu Bartek.

 

Dęby szypułkowe (Quercus robur) należą do najokazalszych drzew występujących naturalnie na terenie Polski. Są w stanie osiągać obwód pnia (mierzony na wysokości 130 cm) nawet do 10 metrów. Są to często pomniki przyrody, o walorach nie tylko przyrodniczych ale też historycznych i kulturowych. Tradycyjne sposoby namnażania wegetatywnego (ukorzenianie pędów) są w przypadku najstarszych dębów niestety nieskuteczne. Dlatego podjęte zostały badania nad rozmnożeniem najstarszych dębów w Polsce, z wykorzystaniem kultur in vitro. To nowa technologia, która pozwala na zachowanie zasobów genowych tych drzew. Badania finansowane były przez Dyrekcję Generalną Lasów Państwowych w Warszawie w ramach projektu: „Zachowanie zasobów genowych zagrożonych i ginących gatunków metodami kriogenicznymi w leśnym banku genów oraz ochrona zasobów genowych najstarszych drzew w Polsce, poprzez sklonowanie in vitro i kriokonserwację”, a wykonywane w Instytucie Dendrologii Polskiej Akademii Nauk w Kórniku (w Pracowni Biologii Rozmnażania i Genetyki Populacyjnej pod kierunkiem prof. Pawła Chmielarza, absolwenta (1987) Wydziału Rolniczego Akademii Rolniczej w Poznaniu.

 

W badaniach klonowania dębów pomnikowych metodą in vitro, prowadzonych w latach 2013-2017, sklonowano dąb Rus z Rogalina, natomiast dąb Bartek nie dał się sklonować. W projekcie testowano możliwości mikrorozmnażania na sterylnych pożywkach agarowych (metoda in vitro) około 20 pomnikowych dębów rosnących w Polsce. Materiał pobierany był z pąków śpiących zdrewniałych pędów ścinanych z drzewa. Dąb Bartek wprowadzany był 3 razy do kultur in vitro i 3 razy tracony był w ciągu 3 lat. Sklonowany natomiast metodą in vitro tak samo wiekowy dąb Rus z Rogalina  przyjął się i posadzony został w tym roku w Rogalinie. Podobnie dąb Wybickiego z Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie, też posadzony w kwietniu br. przy tym muzeum. Szerszy opis klonowania dębów pomnikowych ukaże się w grudniowym wydaniu Rocznika Dendrologicznego, grudzień 2019.

 

W związku z nieuzyskaniem klonu Bartka (klon - pęd i korzeń ma ten sam genotyp, co drzewo mateczne), w Ogrodzie Dendrologicznym posadzony został szczep, który także otrzymany został w naszych badaniach (szczep - tylko pęd ma ten sam genotyp, co drzewo mateczne, korzeń pochodzi z innego drzewa). – tłumaczy prof. Paweł Chmielarz Szczepy służą nam też do pozyskania materiału, który wprowadzamy do kultur in vitro. Liczymy na to, że materiał Bartka po takim 'odmłodzeniu" przez szczepienie da się wprowadzić do kultur in vitro w przyszłości.

 

Autentyczność szczepu dębu Bartek zasadzonego w Ogrodzie Dendrologicznym, a uzyskanego przez zespół naukowców z Instytutu Dendrologii PAN w Kórniku, potwierdzona została w badaniach genetycznych. 

 

Pomysłodawcami posadzenia szczepu dębu Bartek w Ogrodzie Dendrologicznym byli
prof. dr hab. Stanisław Kozłowski oraz Kierownik Katedry Łąkarstwa i Krajobrazu Przyrodniczego prof. dr hab. Piotr Goliński.

 

Iwona Cieślik
Rzeczniczka prasowa UPP

 

WYDZIAŁY