150 LAT OD POWSTANIA WYŻSZEJ SZKOŁY ROLNICZEJ IM. HALINY W ŻABIKOWIE
POD POZNANIEM
(1870-1876)
Poznaniowi przez setki lat brakowało uczelni akademickiej, a w okresie zaborów, jako jedyna z pruskich dzielnic nie posiadała szkoły wyższej, która wówczas miała być orężem w walce z polityką germanizacyjną.
Wielokrotnie podejmowano starania o utworzenie szkoły wyższej o profilu rolniczym w Poznaniu, a szczególne zasługi w promowaniu tej idei mieli m.in. hr. August Cieszkowski, dr Karol Marcinkowski oraz hr. Jan Działyński. Dopiero w 1865 roku, z inicjatywy Hipolita Cegielskiego, zostały ponownie podjęte działania zmierzające do utworzenia szkoły, która początkowo miała kształcić administratorów bądź agronomów.
August Cieszkowski, po przedwczesnej śmierci ukochanej żony - Haliny, dla upamiętnienia jej imienia przedstawił pomysł ufundowania zakładu w rodzinnej Wierzenicy i rozpoczął budowę przeznaczonych dla niego obiektów. Ostatecznie jednak zrezygnował z własnej fundacji i chętnie przychylił się do prośby Zarządu Centralnego Towarzystwa Gospodarczego, w sprawie wydzierżawienia na cele przyszłej szkoły swojego niewielkiego, obejmującego 400 mórg, folwarku w Żabikowie, pod Poznaniem.
Z woli i przy wsparciu finansowym hrabiego stanęły w Żabikowie nowoczesne budynki gospodarcze i mieszkalne, zbudowane rękami miejscowych robotników, z cegieł pochodzących z dwóch własnych cegielni, uruchomionych po nabyciu nieruchomości. Jako jeden z pierwszych budynków folwarcznych, w 1865 r, został zbudowany dom włodarza, w którym zamieszkał rządca, ustanowiony przez hrabiego Augusta.
Szkoła zainaugurowała swoją działalność 21 listopada 1870 roku i miała charakter prywatny. Przez pierwsze 3 lata placówka funkcjonowała jako szkoła średnia, a następnie przekształcono ją w szkołę wyższą. Utrzymywano ją ze składek i darowizn społecznych. Wyposażono ją w nowoczesne maszyny, których dostarczyła fabryka H. Cegielskiego z Poznania oraz w stację badawczo-chemiczną, ufundowaną przez Centralne Towarzystwo Gospodarcze.
W szkole wykładali wybitni specjaliści, m.in: Józef Rivoli, Szczęsny Kudelka, Antoni Śniegocki, Napoleon Urbanowski, Ignacy Kluz, Antoni Sempołowski, Zygmunt Szczęsny Kudelka, Józef Demby, a jej dyrektorem był dr Juliusz Au, specjalista od ekonomiki i organizacji rolnictwa.
Żabikowo stało się miejscem skupiającym cały naukowy rolniczy ruch Wielkiego Księstwa Poznańskiego. W szkole wykładano ponad 30 przedmiotów (w tym uprawę roli, chów zwierząt, chemię fizykę, geologię, mineralogię) prowadzono seminarium ekonomiczne, laboratorium i ogród botaniczny, laboratorium zoologiczne i chemiczne.
Działania władz zaborczych (usunięcie nauczycieli i słuchaczy szkoły z granic państwa pruskiego) oraz problemy finansowe szkoły przy bardzo już niewielkiej liczbie uczniów, doprowadziły do zawieszenia, a praktycznie zakończenia działalność 1 października 1876 roku.
Na przestrzeni jej istnienia naukę w niej pobierało nie mniej niż 199 uczniów, z czego 127 pochodziło z Królestwa Polskiego. Dyplomy końcowe uzyskało 39 osób.
W roku 1919 folwark został darowany na rzecz Uniwersytetu Poznańskiego. Dochody ze sprzedaży gruntów folwarku przeznaczono na budowę starej części Kolegium Cieszkowskich.
Do dzisiaj zachował się budynek akademicki (ul. Powstańców Wielkopolskich), dom włodarza oraz obora ze stajnią (ul. Puszkina).
